By Dr. Ravindra Patil
– कोणत्याही शस्त्रक्रियेच्या अगोदर, मग ती मेंदूची असो अथवा इतर कुठल्या अवयवाची असो, रुग्णाचा सविस्तर वैद्यकीय इतिहास घेण्यात येतो. रुग्णाचे वय, आरोग्य स्थिती, आणि मस्तिष्काच्या समस्या यांचा विचार केला जातो.
– विविध चाचण्या, जसे की MRI, CT स्कॅन, आणि इतर तंत्रज्ञानांचा वापर करून मस्तिष्काचे चित्र घेतले जाते.
– रूग्णाच्या अनेक लॅबरॉटरी तपासण्या पण केल्या जातात. या तपासण्यांत काही अंक कमी जास्त असले तर लगेच त्यावर उपाय करण्यात येतात. जर रक्तातील हेमोग्लोबीन कमी असेल तर कधी ब्लड ट्रन्सफ्युजन देण्यात येते.
– रुग्णाला शस्त्रक्रियेच्या प्रक्रियेची माहिती दिली जाते आणि संभाव्य धोके समजावून सांगितले जातात.
– रक्तचाचणी, हृदय तपासणी, आणि इतर आवश्यक तपासण्या केल्या जातात.
– रुग्णाला विशेष आहार आणि औषधे दिली जातात, ज्यामुळे शस्त्रक्रिया यशस्वी होण्यास मदत होते.
– शस्त्रक्रियेच्या आधी रुग्णाला अ‍ॅनस्थेशिया दिला जातो. यामुळे रुग्णाला वेदना होत नाहीत आणि तो बेशुद्ध राहतो. ऑपरेशन नंतर रूग्णाला हळुहळु शुद्धीवर आणले जाते. त्यानंतर ऑपरेशनच्या जागी दुखू नये म्हणून दुखणे कमी करण्याची औषधे योग्य मात्रेत दिली जातात.
– रूग्ण अ‍ॅनस्थेशियाच्या प्रभावाखाली असतांना त्याची खूप काळजा घ्यावी लागते.
– ब्रेन सर्जरीसाठी क्रॅनियोटॉमी ही एक अनेकदा केली जाणारी सामान्य प्रक्रिया आहे. यामध्ये डोक्याच्या कवटीचा काही भाग उघडला जातो. हे करण्यासाठी सर्जन एक काप देतात व त्याखालील कवटी खास प्रकारच्या करवतीने कापतात. कवटीचा एखादा भाग काढून ठेवण्यात येतो व काही महिन्यांनी सर्जरी सफळ झाल्यावर परत डोक्यात लावण्यात येतो.
– या कवटीच्या भोकातून मेंदूच्या विविध भागांवर शस्त्रक्रिया केली जाते.
– एकदा का क्रॅनियोटॉमी करून मस्तिष्क उघडले की सर्जन समस्याग्रस्त भागावर काम करतो. यात ट्यूमर काढणे, रक्तस्त्राव थांबवणे, किंवा इतर दोष दुरुस्त करणे असू शकते. कधी ब्रेन हेमरेजचा झालेल्या रक्तास्रावाचा निचरा करण्यासाठी पण क्रॅनियोटॉमी करतात.
– सर्जीकल नॅव्हीगेशनच्या नवीनतम तंत्रज्ञानाच्या मदतीने, सर्जन अचूकपणे आणि सुरक्षितपणे शस्त्रक्रिया करू शकतात.
– शस्त्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, मस्तिष्काचे उघडलेले भाग पुन्हा एकत्र केले जातात आणि छेद बंद केला जातो.
– रुग्णाला निरीक्षणासाठी ICU मध्ये ठेवले जाते.
– आय.सी.यु. मध्ये रूग्णाची सतत देखभाल केली जाते. रूग्णाची परिस्थिती सुधारल्यावर मगच रूग्णाला वॉर्ड किंवा खाजगी रूम मध्ये हालवण्यत येते.
– शस्त्रक्रियेनंतर रुग्णाला काही दिवस ICU मध्ये ठेवले जाते, जेणेकरून डॉक्टर त्याच्या स्थितीवर लक्ष ठेवू शकतील.
– अ‍ॅनस्थेसियाचा प्रभाव उतरल्यावर रुग्णाला थोड्या वेदना होऊ शकतात. त्यासाठी वेदनाशामक औषधे दिली जातात.
– डॉक्टर रुग्णाच्या मस्तिष्काच्या कार्यक्षमतेची तपासणी करतात. रुग्णाच्या बोलण्याच्या, हालचालीच्या, आणि इतर शारीरिक कार्यक्षमतांची तपासणी केली जाते.
– MRI आणि इतर स्कॅनच्या माध्यमातून मस्तिष्काची स्थिती पाहिली जाते.
– शस्त्रक्रियेनंतर रुग्णाला पुनर्वसनाची आवश्यकता असू शकते. यामध्ये फिजिकल थेरपी, ऑक्युपेशनल थेरपी, आणि स्पीच थेरपी देऊ शकतात.
– पुनर्वसनाद्वारे रुग्णाला त्यांच्या दैनंदिन जीवनात पुन्हा सामान्य स्थितीत आणण्याचा प्रयत्न केला जातो.
– कोणत्याही शस्त्रक्रियेनंतर काही धोके आणि गुंतागुंत होऊ शकतात. मेंदूच्या शस्त्रक्रियेनंतर संसर्ग, रक्तस्त्राव, मेंदूतील सूज, आणि तंत्रिका तंतूंचे नुकसान हे होऊ शकते.
– या गुंतागुंतांचे निदान आणि उपचार करण्यासाठी रुग्णाला नियमित तपासणीसाठी बोलावले जाते.
– ब्रेन सर्जरीनंतर मानसिक आरोग्य देखील महत्त्वाचे असते. रुग्णाला चिंता, नैराश्य, किंवा इतर मानसिक समस्या होऊ शकतात. यासाठी मनोचिकित्सकांची मदत घेणे उपयुक्त ठरते.
– रुग्णाच्या कुटुंबाने आणि मित्रांनी त्याला मानसिक आधार देणे आवश्यक आहे.
ब्रेन सर्जरी ही एक अत्यंत गुंतागुंतीची प्रक्रिया आहे, जी तज्ज्ञ न्युरोसर्जनच्या मार्गदर्शनाखाली केली जाते. शस्त्रक्रियेपूर्व तयारी, अचूक प्रक्रिया, आणि शस्त्रक्रियेनंतरची काळजी यांमुळे रुग्णाचे जीवन सुधारते. पुनर्वसनाद्वारे रुग्णाच्या जीवनातील गुणवत्ता वाढवली जाते. योग्य माहिती आणि जागरूकतेमुळे रुग्ण आणि त्यांच्या कुटुंबियांसाठी ही प्रक्रिया सोपी होते.
समर्थ न्यूरो आणि सुपरस्पेशालिटी हॉस्पिटलमध्ये 100+ बेड आहेत आणि हे न्यूरोलॉजिकल समस्या / आजारावरील इमर्जन्सी सर्जरीमध्ये आणि निदानामध्ये तज्ञ आहे.
